کتاب اختراع بازار

کتاب «خلق بازار» نوشته لیزا هرتسک یک تحلیل جامع از شکل‌گیری مفهوم «بازار» است که به دو تن از برجسته‌ترین فیلسوفان تاریخ یعنی آدام اسمیت و گئورگ ویلهلم فردریش هگل می‌پردازد. این اثر تنها یک مطالعه تطبیقی بین این دو فیلسوف نیست بلکه با توجه به اصول فلسفی به تبیین و چالش کشیدن برخی از دیدگاه‌های معاصر در خصوص مفهوم بازار می‌پردازد. نویسنده با ارائه مطالب مقدماتی، مفهوم بازار را به عنوان ساختاری پویا و متأثر از زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و نظری بررسی می‌کند و سعی دارد نشان دهد که بازار نه تنها یک موجودیت ثابت نیست، بلکه در گذر زمان تغییرات و تحولات بسیاری را از سر گذرانده است. او به نظریه «دست نامرئی» اسمیت اشاره می‌کند و از آن دفاع می‌کند، بدین معنا که اگر بازار در شرایط طبیعی خود رها شود و دولت فقط در مواردی خاص دخالت کند، به تدریج نظم خود را پیدا کرده و به نفع جامعه عمل می‌کند. این در حالی است که هگل بازار را به‌عنوان فضایی که در آن منافع فردی و رقابت حاکم است و از اصول اخلاقی فاصله دارد، معرفی می‌کند. هرتسک از این دوگانگی به‌منظور بررسی چهار محور اصلی فلسفه سیاسی شامل هویت، عدالت، آزادی و تاریخ استفاده می‌کند. در موضوع هویت و جامعه، هرتسک به این نکته می‌پردازد که بازار می‌تواند بستری برای تبادل سرمایه باشد و موجب شکل‌گیری هویت فردی بخصوص در انتخاب مشاغل شود. اما هگل تأکید می‌کند که بازار می‌تواند فرد را از هویت جمعی خود جدا کند. همچنین، نویسنده به روابط پیچیده بین بازار و عدالت اجتماعی می‌پردازد و به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا بازار می‌تواند مکانیسمی برای تحقق «انصاف» باشد و چه شرایطی باید برقرار باشد تا نتایج بازار عادلانه در نظر گرفته شود. هرتسک خوش‌بینی اسمیت نسبت به نتایج بازار را با تردید هگل نسبت به دستیابی به عدالت اجتماعی در بازار مقایسه می‌کند. در بخش آزادی و خودمختاری، هرتسک به تعریف آزادی فراتر از فقدان محدودیت می‌پردازد و به چگونگی ارتباط بازار با جنبه‌های مثبت آزادی مانند خودمختاری و آزادی سیاسی می‌پردازد. او استدلال می‌کند که هر دو فیلسوف به این نتیجه می‌رسند که بازار می‌تواند هم آزادی فردی را تقویت کند و هم آن را کاهش دهد. در نهایت، هرتسک یادآور می‌شود که بازار دارای یک ساختار تاریخی است و نمی‌تواند به‌عنوان یک پدیده طبیعی در نظر گرفته شود بلکه طی زمان شکل می‌گیرد و پرورش می‌یابد. پذیرش این حقیقت به ما امکان می‌دهد تا ساختاری منعطف برای بازار تصور کنیم که بتوانیم بر اساس شرایط آن را اصلاح کنیم.